Obywatelski monitoring programów finansowanych z funduszy UE
Zgodnie z Umową Partnerstwa określającą strategię wykorzystania funduszy europejskich
w Polsce na lata 2021-2027 będziemy mieć do dyspozycji w tej perspektywie unijnej około 76 miliardów euro. To standardowy 7-letni budżet unijny, z którego Polska skorzysta już kolejny raz, inny aniżeli fundusze zaplanowane na Krajowy Plan Odbudowy. Projekt Umowy Partnerstwa został przedłożony do publicznych konsultacji w połowie stycznia 2021 r. – w wyniku licznych uwag, przeprowadzonych konsultacji i zrealizowanych wysłuchań publicznych ostatecznie dokument został zatwierdzony przez rząd RP oraz Komisję Europejską oraz opublikowany w lipcu 2022 r.
Fundusze europejskie będą wdrażane w ramach specjalnie opracowanych programów, w tym międzynarodowych i transgranicznych, a w Polsce dodatkowo zgodnie z Umową Partnerstwa w ramach 16 regionalnych programów obsługiwanych przez urzędy marszałkowskie oraz
8 tematycznych programów krajowych obsługiwanych przez stronę rządową:
- Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) – budżet ok. 135 mld zł
- Program Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS) – budżet ok. 21,9 mld zł
- Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) – budżet ok. 45,9 mld zł
- Program Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 (FERC) – budżet ok. 11,4 mld zł
- Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 – budżet ok. 14,3 mld zł (obszar: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie
i częściowo mazowieckie) - Program Fundusze Europejskie dla Rybactwa 2021-2027 – budżet ok. 3,5 mld zł
- Program Fundusze Europejskie Pomoc Żywnościowa 2021-2027 (FEPŻ) – budżet ok. 2,7 mld zł
- Program Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027 (PTFE) – budżet ok. 2,5 mld zł
Realizacja przedsięwzięć (projektów), zarówno w trybie konkurencyjnym (konkursowym), jak i w tzw. niekonkurencyjnym, będzie możliwa dopiero po zatwierdzeniu tych przez Komisję Europejską oraz powołaniu komitetów monitorujących dla każdego programu. Komitety te oprócz zatwierdzenia kryteriów i metodyki wyboru projektów będą weryfikować spełnienie warunków oraz tzw. zasad horyzontalnych. W skład każdego komitetu monitorującego wchodzić będą:
- przedstawiciele władz krajowych i regionalnych, administracji, organizacji zrzeszających samorządy, sektora nauki,
- partnerzy społeczni (związki zawodowe i organizacje pracodawców), biznesu oraz przedsiębiorczości społecznej
- min. 9 podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, tj. organizacji pozarządowych,
a także ich federacji, związków.
Komitety monitorujące programy będą odgrywać dużo większą rolę aniżeli w poprzednich perspektywach UE z kilku powodów. Otóż, kluczowe będzie zderzenie się z ambitnymi celami klimatycznymi wynikającymi z Europejskiego Zielonego Ładu wskazującym celem jest Unia Europejska jako obszar neutralny klimatycznie, społeczeństwo sprawiedliwe i dostatnie, gospodarka nowoczesna i ekologiczna, aby to osiągnąć opracowano cały pakiet regulacji, elementów oraz zasad, w tym DNSH (ang. Do No Significant Harm) –„nie wyrządzaj poważnej szkody”. Ponadto zgodnie z art. 15 rozporządzenia ogólnego z czerwca 2021 r. ustanawiającego warunki horyzontalne korzystania z funduszy europejskich wskazano m.in. skuteczne stosowanie i wdrażanie Karty Praw Podstawowych UE, oprócz już wcześniej obowiązujących zasad horyzontalnych, tj. równości kobiet i mężczyzn, dostępności dla osób z niepełnosprawnością, niedyskryminacji oraz zrównoważonego rozwoju.
OFOP zachęca do wypełnienia formularza celem analizy możliwości i potencjału organizacji pozarządowych do prac w komitetach monitorujących i współpracy w tym zakresie. Organizacje mogą liczyć na możliwość wymiany doświadczeń, wsparcie specjalistów, udział
w spotkaniach informacyjnych i przygotowawczych, m.in. 9 listopada i 14 grudnia. Zgłoszenia zainteresowanych osób, które chcą otrzymywać aktualne informacje i korzystać ze wsparcia OFOP przyjmowane są przez formularz – link: https://bit.ly/3PB1PkH
Zainteresowanych startem do komitetów monitorujących bez doświadczenia w tej kwestii Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych zaprasza na spotkania wprowadzające
w tematykę funduszy europejskich na lata 2021-2027 w następujących terminach.
- 8 listopada 2022 (wtorek) godz. 19:00
- 9 listopada 2022 (środa) godz. 14:00
- 23 listopada 2022 (środa) godz. 14:00
- 24 listopada 2022 (czwartek) godz. 19:00
- 7 grudnia 2022 (środa) godz. 14:00
Będą to spotkania trwające ok. 1h. Podczas każdego z nich zostanie omówiona struktura programów finansowanych z funduszy europejskich na lata 2021-2027, zasada partnerstwa, zasady horyzontalne, czym właściwie są komitety monitorujące. Będzie okazja do zapoznania się z nazewnictwem. Spotkanie jest dedykowane osobom, które chcą się wdrożyć w tematykę i nie czują się pewnie nt. tego jakie zadania mogą mieć przedstawiciele/-ki NGOs w komitetach monitorujących.
Więcej informacji: www.ofop.eu oraz w (pliku PDF 481 KB)
